Hoge turbines vangen veel wind

BUNNIK Krijgen inwoners van Bunnik ook te maken met de vier mega windturbines van Windpark Goyerbrug op Houtens grondgebied? Wat blijkt is dat 15 Bunnikse woningen binnen de 2500 meter zone vallen. Initiatiefnemer Ruben Berendts zet de feiten op een rij.

Kuun Jenniskens

Aan de zuidkant van het Amsterdam-Rijnkanaal komen over een lengte van 1560 meter vier turbines; eentje ten westen en drie ten oosten van de Goyerbrug. Het gaat om een nieuwe generatie windmolens met een tiphoogte van maximaal 241 meter - dat is het hoogste puntje van een rechtopstaande molenwiek. Het zijn 5,6 megawatt turbines - dit staat voor het vermogen dat een molen opwekt als hij 1 uur vol draait. Omdat een molen ook wel eens stilstaat, of moet worden onderhouden, is de netto jaaropbrengst van deze vier turbines 67 gigawattuur (GWh) per jaar. Dat is voldoende energie voor 65.000 mensen. De gemeente Houten telt 50.000 inwoners. Samen geven ze jaarlijks een CO2 reductie van 37.500 ton.

Deze megaturbines zijn in Nederland nog nergens te vinden. De vraag is of er dan voldoende gegevens zijn over overlast en de gevolgen voor de natuur? Berendts vindt van wel: ,,In Denemarken en Duitsland draaien ze al. De molens zijn gecertificeerd en uitgebreid getest - dat is echt een waarborg."

NIET MEER GELUID Volgens de initiatiefnemer is het niet zo dat hogere turbines ook meer geluid produceren. ,,Dat is een grote misvatting. Alleen al bij de Deense fabrikant Vestas sleutelt een paar honderd man dagelijks aan de aerodynamica. Achter turbinebladen ontstaat turbulentie van lucht en dat geeft geluid. Hier kan een vacuüm ontstaan en dat gaat ten koste van de effectiviteit, dus wordt hier hard aan gewerkt. Verbeteringen op dit punt, zijn ook verbeteringen qua geluid. Met deze grote turbines wekken we meer energie op, maar het geluid gaat niet omhoog." Zijn advies aan mensen die zich zorgen maken: ,,Ga zelf eens luisteren, op verschillende afstanden. Ook in huizen, of in de hockeykantine in Houten."

SLAGSCHADUW Berendts zegt dat de windturbines binnen een zone van 1500 meter slagschaduw kunnen geven, die zonder maatregelen de wettelijke norm kan overschrijden. ,,Een rotorblad kan de zon volledig blokkeren, dat is alsof je het licht aan en uit doet. Bij zonsopkomst en zonsondergang geeft dat minder overlast. Ook geldt dat, hoe verder weg hoe minder hinderlijk dit is." Berendts heeft een slagschaduwrapport ingediend voor een gebied van tien keer de tiphoogte. Dat is een cirkel van 2410 meter om het windpark (in totaal 25,8 vierkante kilometer). Van de wet mogen mensen niet langer dan 20 minuten last hebben van slagschaduw. De turbines worden uitgerust met een sensor, zodat de molen na 20 minuten slagschaduw vanzelf stopt met draaien." Berendts waarschuwt wel dat dit computerprogramma in het begin nog op de lokale situatie moet worden ingeregeld. ,,Ik hoop dit samen met inwoners te doen - dat ze me bellen als ze denken dat er iets niet klopt."

MINDER HUISHOUDENS LAST In vergelijking met windpark Houten zijn bij Windpark Goyerbrug minder inwoners betrokken. ,,In Houten wonen binnen een straal van 2500 meter 13.329 huishoudens. Hier zijn dat er 454. Binnen de contour van 1500 meter gaat het om 111 woningen. Dit betekent dat wij de molens niet zoveel stil hoeven te zetten. Dat maakt deze molens efficiënter."

BUURGEMEENTEN DE LASTEN Houten zet deze vier turbines nabij de gemeentegrens, daarom hebben omliggende gemeenten er mee te maken. Binnen de 2500 meter zone liggen 123 Wijkse woningen, 41 woningen in Culemborg, in Bunnik 15 en de gemeente Buren 10 woningen. Dit raakt precies het bezwaar van de gemeente Wijk bij Duurstede. Wijkse wethouder Hans Marchal zei eerder in het Wijks Nieuws: ,,Houten zet ze precies op de grens met ons grondgebied, zo staan ze vol in het Wijkse groene landschap. Op een plek waar Houtense inwoners er zo min mogelijk last van hebben." Berendts meent dat de gemeente Wijk bij Duurstede rondom het vaststellen van de Provinciale Structuurvisie (PRS) - waar deze windlocatie in is opgenomen - bestuurlijk gezien meerdere keren de ruimte heeft gehad om haar stem te laten horen.

GRATIS STROOM Het compenseren van inwoners houdt wat Berendts betreft niet bij gemeentegrenzen op: ,,Alle inwoners binnen een straal van 1500 meter krijgen compensatie. Eén molen wordt een coöperatie waar mensen aandelen in kunnen kopen. Buurtbewoners krijgen korting - hoe dichterbij mensen wonen, hoe hoger de korting. Ook inwoners van Wijk, Culemborg en Bunnik, kunnen hiervan profiteren."

WAAROM NIET KLEINER De vraag waarom hij niet een serie kleinere turbines plaatst, geeft bij Berendts de verzuchting dat mensen zich teveel op de hoogte focussen. ,,Ik neem mensen wel eens mee naar turbines en vraag ze hoe hoog ze denken dat ie is - mensen geven dan wel tien verschillende antwoorden. Ik denk dat de hoogte minder relevant is dan het aantal. Wil je dezelfde hoeveelheid stroom opwekken als met deze vier turbines, dan heb je 18 kleinere molens nodig. En dat is wel relevant, want het verschil tussen 4 en 18 molens is wel duidelijk waarneembaar." Hij voegt toe: ,,Ik ga niet voor de lol de hoogte in, maar omdat het daar harder waait en we zo veel energie kunnen oogsten. Hoe hoger, hoe efficiënter - hoe minder subsidie er nodig is."

IETS IN TE BRENGEN? Veel mensen denken dat windpark Goyerbrug een voldongen feit is. Berendts verwacht zelf ook dat hij de vergunning krijgt. Hebben mensen nog iets in te brengen? ,,Ik zou van mensen willen horen wat ze vinden van de participatiemolen en hoe we dat het beste kunnen vormgeven.”

AMBITIE De vraag is of hij zich zorgen maakt over sterfte van vogels en vleermuizen? ,,Als natuurliefhebber vind ik dat heel ellendig. Maar mijn ambitie ligt bij het grotere verhaal. Stel dat we niks doen, dan zijn de effecten van klimaatverandering vele malen groter. Dan krijgen we te maken met hittegolven, en daar sterven vleermuizen van. Daar hou ik me mee bezig. Dit tij keren, vraagt om offers op allerlei vlak - van omwonenden, en van de ecologie. De urgentie is groot en nietsdoen staat in geen verhouding tot de gevolgen. We moeten alles op alles zetten; isoleren, zonnevelden, windparken op zee, aan land. We hebben de luxe niet om voor het een te kiezen en het ander links te laten liggen."

[Ruben Berendts (41) studeerde af op windenergie en werkte bij Vestas, adviesbureau Ecofys en bij Eneco. Met zijn bedrijf Blue Bear Energy begeleidde hij 50 windprojecten.

Dit artikel heeft een update gekregen op 7 februari om 12:50 uur. Er is een correctie toegepast op de zone waarbinnen woningen van omliggende gemeenten zich bevinden. Eerder stond er 1500 meter, dat is gecorrigeerd naar een zone van 2500 meter