Zwart scenario reizigers zonder OV-steun Rijk

UTRECHT Het openbaar vervoer in de provincie wordt hard geraakt door de coronacrisis. Het reisgedrag is in de lockdown aan strenge beperkingen onderhevig. Dit zorgt voor een terugval van het aantal reizigers met 70 procent. De verwachting is dat het aantal reizigers de komende jaren weer zal groeien na de coronacrisis, maar de impact van de coronacrisis zal naar verwachting nog minimaal tot 2025 merkbaar blijven in het aantal reizigers.

Gedeputeerde Schaddelee: ,,Zonder vitaal OV is woningbouw in onze provincie onmogelijk. Voor gezonde verstedelijking en de noodzakelijke mobiliteitstransitie is het OV cruciaal. Als het Rijk niet snel duidelijkheid geeft is de schade niet meer te overzien.”

Het wegvallen van de reizigersinkomsten leidt nu en de komende jaren tot enorme financiële tekorten voor zowel de vervoerbedrijven als de provincie. Momenteel worden deze tekorten voor het grootste deel gedekt door een bijdrage van het Rijk, de beschikbaarheidsvergoeding OV. Deze loopt nog tot en met het derde kwartaal van 2021, maar er is nog geen zekerheid over de periode daarna. Het Rijk heeft als voorwaarde voor de steun gesteld dat alle provincies een Transitieplan OV in april opstellen, waarin aangegeven wordt hoe het openbaar vervoer na corona de komende jaren weer op eigen benen kan staan. De provincie heeft nu besloten dit Transitieplan op te gaan stellen. In mei 2021 zal het door GS worden vastgesteld.

WAT HOUDT HET TRANSITIEPLAN OV IN? Het Transitieplan OV omvat een palet aan maatregelen om reizigers te verleiden om weer van de bus en tram gebruik te maken, maar tegelijk ook om de kosten te drukken. Zo moet het financiële tekort meerjarig gedekt worden. Gedacht kan worden aan marketingacties om meer reizigers aan te trekken en maatregelen om de efficiency te verhogen.

Maar het financiële tekort is zo groot, dat als er onverhoopt geen steun van het Rijk meer komt na het derde kwartaal van 2021, er fors bezuinigd zal moeten worden op de dienstregeling. De tekorten kunnen de komende jaren oplopen tot opgeteld circa 100 miljoen euro (t/m 2025). Dat kunnen de provincie en vervoerders niet uit eigen middelen dekken. Als er geen verdere steun van het Rijk komt betekent dat er tot wel 30 procent afgeschaald zou moeten worden in de dienstregeling. Dit komt boven op de 8 procent die al in 2021 is afgeschaald. Dat is natuurlijk een situatie die de provincie en de vervoerbedrijven niet willen. De provincie Utrecht heeft grote ambities op het gebied van openbaar vervoer. Deze maand stelde de provincie haar Omgevingsvisie vast waarin woningbouw zoveel mogelijk gekoppeld wordt aan OV-knooppunten. Het aantal reizigers en het aantal bussen en trams is de afgelopen jaren tot de coronacrisis telkens gestegen. ,,Daarom doen we er alles aan om een ‘zwart scenario’ met forse afschalingen te voorkomen. Maar tegelijk moeten we ons voorbereiden op een situatie waarin fors afschalen onvermijdelijk is.”

WAT ZIJN DE GEVOLGEN VOOR DE REIZIGER VAN EEN GROTE AFSCHALING VAN DE DIENSTREGELING? Dat is nu nog niet precies te zeggen. Vervoerders U-OV en Syntus Utrecht werken, in nauwe samenwerking met de provincie, scenario’s uit voor verschillende vormen van afschaling. Het is in ieder geval wel duidelijk dat de gevolgen van een ‘zwart scenario’ fors zullen zijn. Als de dienstregeling inderdaad tot 30 procent afgeschaald moet worden zal dat voor veel reizigers grote gevolgen hebben. Bussen en trams zullen minder vaak rijden, en sommige lijnen zullen helemaal niet meer gereden worden. ,,Zulke gevolgen voor de reiziger willen we natuurlijk voorkomen.

We roepen het Rijk dan ook met klem op om ook na het derde kwartaal van 2021 de steun voor het openbaar vervoer voort te zetten, zodat de reiziger ook de komende jaren kan rekenen op het openbaar vervoer om van A naar B te komen. Dit doen we ook samen met alle andere regionale overheden die het OV aansturen.”