Zilversmid: een prachtig ambacht

BUNNIK Jan van Berkel uit Bunnik werkte jaren als edelsmid. Hij is al geruime tijd met pensioen, maar besteedt nu nog alle spaarzame vrije tijd aan zijn vroegere beroep. ,,Een prachtig ambacht."

door Lia van der Heijden

Jan komt uit een Utrechts gezin van acht kinderen. Hij heeft een pracht jeugd gehad, vertelt hij; eigenlijk had hij zes moeders (zijn vijf zussen en zijn biologische moeder). Zijn vader had een juwelierszaak op de Ganzenmarkt met een eigen atelier. Jan besloot evenals zijn twee broers het vak in Schoonhoven te gaan leren. Als examenstuk maakte hij een prachtige kandelaar die hij zelf ontwierp. De kandelaar was zo groot dat hij niet in een gewone huiskamer kon staan. Hij schonk hem aan "het Dorp" in Arnhem, bekend van de actie van Mies Bouwman. Jan kan met passie vertellen over zijn vak: hij vertelt hoe het drijven van een plaat verloopt naar de vorm van een vaasje. Hij beheerst alle technieken van de edelsmid maar het fijne werk kost hem meer moeite omdat hij niet goed meer ziet. Gelukkig heeft hij dankzij Bartimëus de beschikking over verschillende hulpmiddelen en, zo zegt hij: ,,Het werk duurt dan wel wat langer, maar het is belangrijker te kijken naar wat je wel kan dan naar wat je niet kan "

Jan kan boeiend vertellen over het slaan van zilver; hoe hij drie dagen bezig kan zijn met een plaatje zilver om daar uiteindelijk de gewenste vorm van te maken. Hij vertelt over alle technieken en laat zien hoe hij reliëf in een plaat krijgt, over het proces van het gieten van zilver en goud, wat ook weer een vak op zichzelf is. Sieraden van fijn draadwerk maakte hij, waarbij het ook een kunst is om draad te trekken. Het graveren, maken van monogrammen, verwerken van edelstenen, het vak heeft zoveel kanten en Jan kan daar uren over vertellen.

Hij toont verschillende afbeeldingen van werkstukken die hij maakte: bijvoorbeeld een "ciborie" (kelk waarin hosties worden bewaard). De kelk heeft een afbeelding van de vier apostelen. In zijn huiskamer staat een zilveren koektrommel waarop een afbeelding van het Bunnikse oude raadhuis, geheel naar eigen ontwerp en tot in het kleinste detail uitgevoerd. Zijn vrouw werd in de loop der jaren verwend met een mooie verzameling sieraden. Voor haar verjaardag maakte Jan een keer een hanger met een 7 en een 5, daar was zijn vrouw echter niet echt blij mee. Als rechtgeaarde zilversmid paste hij het sieraad aan zodat ze het toch met plezier kan dragen.