Houten in en uit, wandeling 4: Culemborgpad

HOUTEN Geograaf en wandel-gidsenschrijver Kees Volkers doet aan Urban Walking; wandelen in de ‘buitenstad’. Speciaal voor Houtens Nieuws zette hij acht wandelingen uit vanuit Houten naar een OV-halte in een buurgemeente: lekker lopen en je ziet nog ‘s wat! Elke twee weken publiceren we een van de wandelingen in Houtens Nieuws en op de website. De eerste wandeling was het Juthaaspad, de tweede liep via de Vaartse Rijn. De derde wandeling liep van Houten naar Bunnik en deze week gaan we richting Culemborg.

Lengte: 13,0 km

Start: station Houten Castellum

Eind: station Culemborg

OV: trein Culemborg - Houten Castellum

Routekaart: Met deze gedetailleerde kaart kan er niks misgaan onderweg. 

De routekaart voor het Culemborgpad - Route

De wandeling:

Van Houten Castellum lopen we via Schalkwijk naar de Lek en door de uiterwaarden naar de spoorbrug, waar we de veerpont nemen naar Culemborg, vroeger ook vaak Kuilenburg genoemd. Door het historische stadje lopen we naar het station, waar we de trein terug naar Castellum nemen.

Routebeschrijving:

Start: station Castellum, oostzijde (Forum). Om grasveldje heen, rechts (Via Culina) en door de poort het ‘castellum’ verlaten en rechtdoor fietspad blijven volgen tot viaductje onder de Rondweg door. Hierna rechtdoor zelfde pad volgen de brug op.

1. Schalkwijkse bruggen / A’dam Rijnkanaal

Spoor- en fietsbrug vormen een fraai ensemble. Dit deel van het Amsterdam-Rijnkanaal werd in 1952 geopend. De bruggen zijn uit begin jaren ‘70 toen het kanaal werd verbreed.

Spoor- en fietsbrug vormen een mooi ensemble - Kees Volkers

Jan Aussems maakte deze video van bovenaf met zijn drone. 

Voorbij de brug scherp links (fietspad) afdalen naar kanaal, daar rechts water volgen (Kanaaldijk Zuid, gaat na tweesprong over in Kanaaldijk Oost). Na ca 600 mtr passeren we het Wickenburghsepad, de oprijlaan naar landgoed Wickenburgh, dat nu aan de overkant van het kanaal ligt. Wij blijven kanaal volgen tot eerstvolgende rechts (Marckenburghsepad). Dit pad uitlopen, onderweg komen we links van ons de site tegen waar het versterkte Huis Marckenburgh heeft gestaan. Pad komt uit op de Provinciale Weg langs de Schalkwijkse Wetering. Hier rechts. Bij de stenen boogbrug links ligt de Brink.

2. Schalkwijk Brink

De Schalkwijkse Wetering is rond 1127 gegraven, toen dit gebied werd ontgonnen. Langs het water ontwikkelde zich een langgerekt, bijna 5 km lang agrarisch lintdorp. De oude kern ligt rond de pittoreske Brink met de NH kerk, waarvan de oudste delen uit de 13e eeuw dateren.

De NH kerk in Schalkwijk - Kees Volkers

Weg blijven volgen, spoorweg oversteken en dan meteen links (Tetwijkseweg). Na 400 mtr passeren we de plek waar kasteel Schalkwijk heeft gestaan. Hierna gaat weg over in voet/fietspad. Dit ca. 1,5 km blijven volgen tot we uitkomen op verharde weg (Achterdijk). Aan de overkant het voetpaadje nemen de bossage in.

3. Werk aan de Groeneweg

Stelling van loopgraven, groepsschuilplaatsen en wallen uit WO I (1914-1918) als voorpost voor Fort Honswijk ter versterking van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In 1938/39 uitgebreid met extra schuilplaatsen en kazematten.

Werk aan de Groeneweg - Kees Volkers

Het pad door de stelling blijven volgen tot aan de voet van de Lekdijk. Hier links de dijk op.

Na 200 mtr - bij wandelknooppunt 49 en bordje voetveer Liniepont - rechts afdalen naar de rivier, door hek en graspad door uiterwaard volgen (Steenwaardpad). Pad helemaal aflopen tot voorbij de spoorbrug. We komen uit op de Veerweg met veer.

NB: de route is niet begaanbaar bij (extreem) hoog water. Dan vanaf knooppunt 49 doorlopen over de dijk, onder spoorlijn door en eerste weg rechts (Veerweg).

4. Veerhuis/spoorbrug 

De huidige spoorbrug is van 1983, de pijlers zijn nog van de eerste brug uit 1868. Die gold toen met een vrije overspanning van 155 mtr (tussen de twee hoofdpijlers) als een wereldwonder. Een oud brugdeel staat nog als monument naast de nieuwe brug. Het overige verkeer bleef op het veer aangewezen. Vanouds staat hier boerderij en veerhuis ‘Landlust’ (1820).

De huidige spoorbrug is van 1983, de pijlers zijn nog van de eerste brug uit 1868. - Kees Volkers

Met het veer naar de overkant (80 cent). Via de Veerweg lopen we langs de jachthaven richting de binnenstad.

5. Culemborg Haven

Komend vanaf de veerpont valt het oog meteen op de ‘Wachtkamer der Stoombooten’. Tot 1948 voeren er passagiersboten over de Lek tussen Rotterdam en Culemborg. Let ook op de gerestaureerde muurreclame daar tegenover, die herinnert aan de sigarenindustrie in Culemborg. Karakteristiek voor de buitendijkse Veerweg is de rij arbeidershuisjes met uitzicht op de haven.

De muurreclame herinnert aan de sigarenindustrie in Culemborg - Kees Volkers

De Veerweg kruist de Lekdijk via een coupure (de sleuven in de zijkanten zijn voor de schotbalken waarmee de coupure bij hoog water afgesloten kan worden) en gaat over in de Havendijk, die uitkomt bij een vijfsprong. Hier schuin links (Tollenstraat), deze gaat over in Oude Vismarkt en komt uit op de Markt, het centrum van de oude binnenstad.

6. Markt

Meer een brede straat dan een langgerekt stadsplein met als blikvangers het Raadhuis (1539), de torens van de Grote Kerk (14e/17e eeuw), de RK kerk (19e eeuw) en de Binnenpoort (14e eeuw). Culemborg is diverse malen getroffen door overstromingen; op stenen aan de buitenzijde van de poort is te zien hoe hoog het water stond na diverse dijkdoorbraken.

Het centrum van Culemborg - Kees Volkers

We lopen door de Binnenpoort naar de Nieuwstad (rond 1400 binnen de omwalling getrokken) via Varkensmarkt en Zandstraat, die we helemaal uitlopen tot rotonde. Hier rechts (Stationssingel), deze uitlopen tot volgende rotonde, hier links (Parallelweg Oost). Na 300 mtr zijn we bij het station. Einde wandeling.

7. Station Culemborg

Het station lag in 1868, toen de spoorlijn in gebruik werd genomen, vrij ver buiten de stad, omdat de treinen een aanloopje nodig hadden voor de brug over de Lek. Voor zware treinen kon een extra locomotief worden ingezet, waarvoor naast het station een locomotiefloods werd gebouwd. Het bijzondere monument is nu café-restaurant.

De oude locomotiefloods uit 1868 - Kees Volkers

Eerdere wandelingen in deze serie ‘’Houten in en uit’: 

1. Van Oude Dorp Houten naar Jutphaas

2. Het Vaartse Rijnpad

3. Het Bunnikpad